Aktualności
Czego dziecko szuka w Internecie?
17-02-2021
Z badań wynika, że ponad połowa (54,4%) młodych ludzi miała kontakt z niebezpiecznymi treściami w Internecie. Niemal co trzeci (31,8%) widział w sieci rzeczywiste sceny okrucieństwa i przemocy, zaś co czwarty – treści dotyczące sposobów samookaleczania (26,1%).
W dzisiejszym świecie sieć internetowa jest już nieodłącznym elementem życia każdego młodego człowieka. Lekcje on-line, szkolenia, warsztaty, kursy czy nawet zwykłe „rozmowy” ze znajomymi z wykorzystaniem komunikatorów internetowych stały się codziennością.
Sprawa dla psychologów…
Używanie internetu to również przedmiot ożywionej dyskusji naukowej pośród psychologów, pedagogów, psychiatrów, socjologów i innych uczonych oraz licznych badań w tym obszarze. Jedno z nich zostało zrealizowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Projekt ten dofinansowany został ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych, będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach konkursu przeprowadzonego przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii.
Co się kryje w sieci?
Polegał on na badaniu losowej grupy uczniów w wieku 12-17 lat, grona pedagogicznego oraz rad rodziców. Trwało ono od marca do czerwca 2019 r. W sumie zweryfikowano 1017 ankiet. Sonda dała odpowiedź na pytanie z jakimi treściami, najczęściej, młodzi ludzie spotykają się w sieci oraz pokazała co młodzież w Internecie robi każdego dnia.
Nie tylko przemoc
Najważniejsze wyniki z badań wskazują, że ponad połowa (54,4%) młodych ludzi miała kontakt z niebezpiecznymi treściami w Internecie. Niemal co trzeci (31,8%) widział w sieci rzeczywiste sceny okrucieństwa i przemocy, zaś co czwarty – treści dotyczące sposobów samookaleczania (26,1%), materiały pornograficzne (25,2%) lub zachęcające do obrażania innych czy dyskryminujące (23,9%). Nieco mniej osób napotkało na treści propagujące zaburzenia odżywania (19%) lub prezentujące sposoby popełniania samobójstwa (15,8%). Najrzadziej młodzi ludzie spotykali się z materiałami zachęcającymi do używania narkotyków (8,0%).
Film, muzyka i rozmowy
Badanie umożliwiło również określenie, co młodzi ludzie robią w Internecie każdego dnia. Przede wszystkim kontaktują się ze znajomymi (81,1%), oglądają filmiki (71,9%), słuchają muzyki (71,4%) i przeglądają portale społecznościowe (67,0%). Mniej więcej dwa razy mniej badanych ogląda filmy i seriale (38,6%), śmieszne zdjęcia lub obrazki (29,2%) czy gra w gry wieloosobowe (28,7%). Jedynie 26,9% nastolatków szuka informacji potrzebnych do odrobienia pracy domowej, gra w gry dla jednego gracza (21,7%) czy poszukuje informacji na temat zainteresowań (21,7%). Te ostatnie aktywności więcej badanych wykonuje nie codziennie, ale raz w tygodniu, czy kilka razy na miesiąc.
Smartfon pionierem
Niemal wszystkie nastolatki (97,1%) korzystają z Internetu za pomocą smartfonów lub telefonów komórkowych, zaś 76,5% używa do tego laptopów. Mniej więcej czterech na 10 młodych ludzi korzysta z komputera stacjonarnego (45,7%), konsoli do gier – np. Xbox, PlayStation (42,3%) i tabletu (36,1%). Najmniej badanych korzysta ze smartwatchów (6,9%) i przenośnych konsoli do gier.
Ciekawe rekomendacje
W publikacjach poświęconych Problematycznemu Używaniu Internetu zwrócono uwagę na konieczność prowadzenia profilaktyki adresowanej do uczniów, rodziców oraz całego środowiska szkolnego i lokalnego. Wypracowane zostały ciekawe rekomendacje, z którymi warto się zapoznać, aby móc skuteczniej podejmować działania w tym zakresie.
Rekomendacje dla rodziców
W świetle przeprowadzonych badań rekomenduje się zachęcanie rodziców i opiekunów do następujących działań:
• Podejmowania w domu rozmów z dziećmi na temat bezpiecznego i zrównoważonego korzystania z urządzeń elektronicznych oraz zainteresowania aktywnością dziecka online.
• Przekazywania dzieciom wiedzy na temat Problematycznego Używania Internetu oraz jego symptomów, mechanizmów i konsekwencji.
• Rozwijania i wzmacniania umiejętności psychospołecznych dzieci, takich jak podejmowanie decyzji, radzenie sobie ze stresem czy korzystanie ze wsparcia społecznego. Wspierania dzieci w trudnościach i stresujących sytuacjach.
• Obserwacji dziecka pod względem potencjalnych problemów, takich jak nękanie ze strony rówieśników, nauczycieli lub innych osób. Wsparcia dziecka i udzielenia mu pomocy w przypadku doznanych krzywd lub niepowodzeń.
• Wspólnego z dziećmi ustalenia i egzekwowania przestrzegania w rodzinach zasad korzystania z urządzeń cyfrowych, np. wyznaczenie stref wolnych od ekranów (np. łazienki, sypialni); wyznaczenie pór dnia wolnych od ekranów (np. pory posiłków, godzina przed snem).
• Modelowania odpowiednich zachowań przez odpowiedzialne korzystanie z nowych technologii, w tym przestrzeganie zasad związanych z korzystaniem z urządzeń także przez dorosłych.
• Dbałości o odpowiednią ilość snu dzieci. Wprowadzenia zasady unikania korzystania z urządzeń przynajmniej przez godzinę przed snem i w łóżku.
• W przypadku młodszych dzieci stosowania programów filtrujące treści, zabezpieczeń w przeglądarkach i narzędzi kontroli rodzicielskiej.
• Tworzenia warunków do rozwijania przez dzieci zainteresowań oraz proponowania zajęć pozalekcyjnych, tak aby zapewnić im alternatywną wobec mediów elektronicznych i atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego (np. zajęcia sportowe).
• W trudnych sytuacjach, gdy dziecko wykazuje objawy PUI, korzystania ze specjalistycznej pomocy psychologicznej.
Rekomendacje dla uczniów
W świetle przeprowadzonych badań rekomenduje się zachęcanie dzieci i młodzież do następujących działań:
• Dbałości o higienę korzystania z urządzeń ekranowych, np. przez: wspólne z rodzicami wyznaczenie stref wolnych od ekranów (np. łazienki, sypialni) wspólne z rodzicami wyznaczenie pór dnia wolnych od ekranów (np. pory posiłków, godzina przed snem)
• Dbałości o równowagę w kontaktach on- i offline, np. przez: regularne spotkania bez urządzeń ekranowych z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi; angażowanie się w regularną aktywność pozainternetową, np. sport.
• Reagowania w sytuacjach przemocy rówieśniczej, w szczególności cyberprzemocy przez: zgłaszanie zaistniałych przypadków zaufanym osobom dorosłym lub moderatorom serwisów, jeśli zostały złamane regulaminy; pomoc pokrzywdzonym rówieśnikom poprzez wsparcie psychologiczne oraz wskazanie osób i miejsc, które mogą udzielać pomocy profesjonalnej.
• Reagowania w sytuacjach, w których ich rówieśnicy mogą znajdować się w kryzysie psychicznym przez: zgłaszanie takich przypadków zaufanym osobom dorosłym lub profesjonalistom (np. psychologowi szkolnemu); pomoc rówieśnikom w takiej sytuacji przez wsparcie psychologiczne oraz wskazanie osób i miejsc, które mogą udzielać pomocy profesjonalnej.
• Przestrzegania zasad bezpieczeństwa online, w szczególności: dbałości o własną prywatność przez właściwe ustawienia prywatności w aplikacjach i na portalach; dbałości o prywatność innych osób – nieudostępnianie ich zdjęć, danych czy wypowiedzi bez ich zgody; niepodawanie haseł do swoich kont i profili; nieprzesyłanie materiałów przedstawiających rówieśników w sytuacjach intymnych (tzw. seksting); niespotykanie się z osobami poznanymi w internecie bez zgody i wiedzy rodziców.
Rekomendacje dla szkół
W świetle uzyskanych wyników rekomenduje się szkołom podjęcie następujących działań:
• Przeprowadzanie diagnozy występujących oraz potencjalnych zagrożeń i potrzeb w szkole.
• Umieszczenie w programie wychowawczo-profilaktycznym celów, takich jak uświadomienie uczniom zagrożeń wynikających z korzystania z nowych technologii i rozwijanie umiejętności rozpoznawania symptomów Problematycznego Używania Internetu.
• Objęcie systemowymi działaniami profilaktycznymi uczniów, rodziców, nauczycieli i innych pracowników szkoły.
• Rozszerzenie zakresu działań profilaktycznych w szkole w taki sposób, aby obejmowały nie tylko profilaktykę uniwersalną, ale także selektywną i wskazującą. Profilaktykę uniwersalną należy kierować do wszystkich uczniów, selektywną – do uczniów z grupy podwyższonego ryzyka (np. uczniów doświadczających przemocy rówieśniczej), a wskazującą – do uczniów, którzy przejawiają pierwsze symptomy PUI.
• Prowadzenie zajęć edukacyjnych dla uczniów w celu przekazania im aktualnej i rzetelnej wiedzy na temat PUI oraz jego konsekwencji.
• Podnoszenie kompetencji grona pedagogicznego poprzez prowadzenie szkoleń na temat bezpieczeństwa w Internecie i PUI, rozpoznawania czynników ryzyka PUI oraz podejmowania interwencji.
• Przekazanie rodzicom uczniów wiedzy na temat PUI, jego symptomów, mechanizmów i konsekwencji.
• Rozwijanie umiejętności wychowawczych i komunikacyjnych rodziców. Zachęcanie ich do rozmawiania z dziećmi na temat bezpieczeństwa w Internecie oraz zainteresowania aktywnością dziecka online.
• Promowanie ustalania zasad korzystania z urządzeń cyfrowych w rodzinach np. przez edukację rodziców, dystrybucję materiałów informacyjnych itp.
• Organizowanie dla całej społeczności szkolnej wydarzeń związanych z bezpieczeństwem w Internecie np. w ramach lokalnych inicjatyw z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu.
• Utrzymywania stałej współpracy z rodzicami dzieci, które wykazują symptomy problematycznego używania internetu, i wspólne opracowanie planu pomocy.
• Wskazanie uczniom wykazującym symptomy PUI i ich rodzicom miejsc, gdzie mogą otrzymać profesjonalną pomoc.
• Kształtowanie pozytywnych relacji interpersonalnych i dbanie o przyjazny klimat zarówno w klasie, jak i całej szkole przez zredukowanie czynników ryzyka PUI, takich jak stres szkolny, negatywny stosunek do szkoły czy przemoc rówieśnicza.
• Prowadzenie działań profilaktycznych z zakresu zapobiegania przemocy rówieśniczej i wprowadzanie procedur reagowania na jej przejawy.
• Rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychospołecznych uczniów, takich jak podejmowanie decyzji, radzenia sobie ze stresem oraz korzystanie ze wsparcia społecznego.
• Promowanie w szkole zdrowia psychicznego przez modelowanie zachowań i postaw prozdrowotnych.
• Wzmacnianie jakości relacji między uczniami a nauczycielami oraz promowanie pozytywnych wzorców relacji między uczniami a ich rodzicami.
• Tworzenie warunków do rozwijania zainteresowań uczniów oraz rozszerzanie oferty zajęć pozalekcyjnych, aby zapewnić uczniom alternatywną i atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego.
• Ustalenie jasnych zasad korzystania z urządzeń cyfrowych przez uczniów na terenie szkoły, w tym dotyczących korzystania z urządzeń mobilnych na lekcjach i przerwach.
Autorkami raportu z badań są: Katarzyna Makaruk, Joanna Włodarczyk, Patrycja Skoneczna
Konsultacje i rekomendacje:
Dr hab. Jacek Pyżalski, Agnieszka Nawarenko, Dr Szymon Wójcik
Raport z badań dostępny jest na stronie: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/loguj-sie-z-glowa-czyli-jak-bezpiecznie-korzystac-z-internetu
Opr. B. Żarkowska
W dzisiejszym świecie sieć internetowa jest już nieodłącznym elementem życia każdego młodego człowieka. Lekcje on-line, szkolenia, warsztaty, kursy czy nawet zwykłe „rozmowy” ze znajomymi z wykorzystaniem komunikatorów internetowych stały się codziennością.
Sprawa dla psychologów…
Używanie internetu to również przedmiot ożywionej dyskusji naukowej pośród psychologów, pedagogów, psychiatrów, socjologów i innych uczonych oraz licznych badań w tym obszarze. Jedno z nich zostało zrealizowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Projekt ten dofinansowany został ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych, będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach konkursu przeprowadzonego przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii.
Co się kryje w sieci?
Polegał on na badaniu losowej grupy uczniów w wieku 12-17 lat, grona pedagogicznego oraz rad rodziców. Trwało ono od marca do czerwca 2019 r. W sumie zweryfikowano 1017 ankiet. Sonda dała odpowiedź na pytanie z jakimi treściami, najczęściej, młodzi ludzie spotykają się w sieci oraz pokazała co młodzież w Internecie robi każdego dnia.
Nie tylko przemoc
Najważniejsze wyniki z badań wskazują, że ponad połowa (54,4%) młodych ludzi miała kontakt z niebezpiecznymi treściami w Internecie. Niemal co trzeci (31,8%) widział w sieci rzeczywiste sceny okrucieństwa i przemocy, zaś co czwarty – treści dotyczące sposobów samookaleczania (26,1%), materiały pornograficzne (25,2%) lub zachęcające do obrażania innych czy dyskryminujące (23,9%). Nieco mniej osób napotkało na treści propagujące zaburzenia odżywania (19%) lub prezentujące sposoby popełniania samobójstwa (15,8%). Najrzadziej młodzi ludzie spotykali się z materiałami zachęcającymi do używania narkotyków (8,0%).
Film, muzyka i rozmowy
Badanie umożliwiło również określenie, co młodzi ludzie robią w Internecie każdego dnia. Przede wszystkim kontaktują się ze znajomymi (81,1%), oglądają filmiki (71,9%), słuchają muzyki (71,4%) i przeglądają portale społecznościowe (67,0%). Mniej więcej dwa razy mniej badanych ogląda filmy i seriale (38,6%), śmieszne zdjęcia lub obrazki (29,2%) czy gra w gry wieloosobowe (28,7%). Jedynie 26,9% nastolatków szuka informacji potrzebnych do odrobienia pracy domowej, gra w gry dla jednego gracza (21,7%) czy poszukuje informacji na temat zainteresowań (21,7%). Te ostatnie aktywności więcej badanych wykonuje nie codziennie, ale raz w tygodniu, czy kilka razy na miesiąc.
Smartfon pionierem
Niemal wszystkie nastolatki (97,1%) korzystają z Internetu za pomocą smartfonów lub telefonów komórkowych, zaś 76,5% używa do tego laptopów. Mniej więcej czterech na 10 młodych ludzi korzysta z komputera stacjonarnego (45,7%), konsoli do gier – np. Xbox, PlayStation (42,3%) i tabletu (36,1%). Najmniej badanych korzysta ze smartwatchów (6,9%) i przenośnych konsoli do gier.
Ciekawe rekomendacje
W publikacjach poświęconych Problematycznemu Używaniu Internetu zwrócono uwagę na konieczność prowadzenia profilaktyki adresowanej do uczniów, rodziców oraz całego środowiska szkolnego i lokalnego. Wypracowane zostały ciekawe rekomendacje, z którymi warto się zapoznać, aby móc skuteczniej podejmować działania w tym zakresie.
Rekomendacje dla rodziców
W świetle przeprowadzonych badań rekomenduje się zachęcanie rodziców i opiekunów do następujących działań:
• Podejmowania w domu rozmów z dziećmi na temat bezpiecznego i zrównoważonego korzystania z urządzeń elektronicznych oraz zainteresowania aktywnością dziecka online.
• Przekazywania dzieciom wiedzy na temat Problematycznego Używania Internetu oraz jego symptomów, mechanizmów i konsekwencji.
• Rozwijania i wzmacniania umiejętności psychospołecznych dzieci, takich jak podejmowanie decyzji, radzenie sobie ze stresem czy korzystanie ze wsparcia społecznego. Wspierania dzieci w trudnościach i stresujących sytuacjach.
• Obserwacji dziecka pod względem potencjalnych problemów, takich jak nękanie ze strony rówieśników, nauczycieli lub innych osób. Wsparcia dziecka i udzielenia mu pomocy w przypadku doznanych krzywd lub niepowodzeń.
• Wspólnego z dziećmi ustalenia i egzekwowania przestrzegania w rodzinach zasad korzystania z urządzeń cyfrowych, np. wyznaczenie stref wolnych od ekranów (np. łazienki, sypialni); wyznaczenie pór dnia wolnych od ekranów (np. pory posiłków, godzina przed snem).
• Modelowania odpowiednich zachowań przez odpowiedzialne korzystanie z nowych technologii, w tym przestrzeganie zasad związanych z korzystaniem z urządzeń także przez dorosłych.
• Dbałości o odpowiednią ilość snu dzieci. Wprowadzenia zasady unikania korzystania z urządzeń przynajmniej przez godzinę przed snem i w łóżku.
• W przypadku młodszych dzieci stosowania programów filtrujące treści, zabezpieczeń w przeglądarkach i narzędzi kontroli rodzicielskiej.
• Tworzenia warunków do rozwijania przez dzieci zainteresowań oraz proponowania zajęć pozalekcyjnych, tak aby zapewnić im alternatywną wobec mediów elektronicznych i atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego (np. zajęcia sportowe).
• W trudnych sytuacjach, gdy dziecko wykazuje objawy PUI, korzystania ze specjalistycznej pomocy psychologicznej.
Rekomendacje dla uczniów
W świetle przeprowadzonych badań rekomenduje się zachęcanie dzieci i młodzież do następujących działań:
• Dbałości o higienę korzystania z urządzeń ekranowych, np. przez: wspólne z rodzicami wyznaczenie stref wolnych od ekranów (np. łazienki, sypialni) wspólne z rodzicami wyznaczenie pór dnia wolnych od ekranów (np. pory posiłków, godzina przed snem)
• Dbałości o równowagę w kontaktach on- i offline, np. przez: regularne spotkania bez urządzeń ekranowych z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi; angażowanie się w regularną aktywność pozainternetową, np. sport.
• Reagowania w sytuacjach przemocy rówieśniczej, w szczególności cyberprzemocy przez: zgłaszanie zaistniałych przypadków zaufanym osobom dorosłym lub moderatorom serwisów, jeśli zostały złamane regulaminy; pomoc pokrzywdzonym rówieśnikom poprzez wsparcie psychologiczne oraz wskazanie osób i miejsc, które mogą udzielać pomocy profesjonalnej.
• Reagowania w sytuacjach, w których ich rówieśnicy mogą znajdować się w kryzysie psychicznym przez: zgłaszanie takich przypadków zaufanym osobom dorosłym lub profesjonalistom (np. psychologowi szkolnemu); pomoc rówieśnikom w takiej sytuacji przez wsparcie psychologiczne oraz wskazanie osób i miejsc, które mogą udzielać pomocy profesjonalnej.
• Przestrzegania zasad bezpieczeństwa online, w szczególności: dbałości o własną prywatność przez właściwe ustawienia prywatności w aplikacjach i na portalach; dbałości o prywatność innych osób – nieudostępnianie ich zdjęć, danych czy wypowiedzi bez ich zgody; niepodawanie haseł do swoich kont i profili; nieprzesyłanie materiałów przedstawiających rówieśników w sytuacjach intymnych (tzw. seksting); niespotykanie się z osobami poznanymi w internecie bez zgody i wiedzy rodziców.
Rekomendacje dla szkół
W świetle uzyskanych wyników rekomenduje się szkołom podjęcie następujących działań:
• Przeprowadzanie diagnozy występujących oraz potencjalnych zagrożeń i potrzeb w szkole.
• Umieszczenie w programie wychowawczo-profilaktycznym celów, takich jak uświadomienie uczniom zagrożeń wynikających z korzystania z nowych technologii i rozwijanie umiejętności rozpoznawania symptomów Problematycznego Używania Internetu.
• Objęcie systemowymi działaniami profilaktycznymi uczniów, rodziców, nauczycieli i innych pracowników szkoły.
• Rozszerzenie zakresu działań profilaktycznych w szkole w taki sposób, aby obejmowały nie tylko profilaktykę uniwersalną, ale także selektywną i wskazującą. Profilaktykę uniwersalną należy kierować do wszystkich uczniów, selektywną – do uczniów z grupy podwyższonego ryzyka (np. uczniów doświadczających przemocy rówieśniczej), a wskazującą – do uczniów, którzy przejawiają pierwsze symptomy PUI.
• Prowadzenie zajęć edukacyjnych dla uczniów w celu przekazania im aktualnej i rzetelnej wiedzy na temat PUI oraz jego konsekwencji.
• Podnoszenie kompetencji grona pedagogicznego poprzez prowadzenie szkoleń na temat bezpieczeństwa w Internecie i PUI, rozpoznawania czynników ryzyka PUI oraz podejmowania interwencji.
• Przekazanie rodzicom uczniów wiedzy na temat PUI, jego symptomów, mechanizmów i konsekwencji.
• Rozwijanie umiejętności wychowawczych i komunikacyjnych rodziców. Zachęcanie ich do rozmawiania z dziećmi na temat bezpieczeństwa w Internecie oraz zainteresowania aktywnością dziecka online.
• Promowanie ustalania zasad korzystania z urządzeń cyfrowych w rodzinach np. przez edukację rodziców, dystrybucję materiałów informacyjnych itp.
• Organizowanie dla całej społeczności szkolnej wydarzeń związanych z bezpieczeństwem w Internecie np. w ramach lokalnych inicjatyw z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu.
• Utrzymywania stałej współpracy z rodzicami dzieci, które wykazują symptomy problematycznego używania internetu, i wspólne opracowanie planu pomocy.
• Wskazanie uczniom wykazującym symptomy PUI i ich rodzicom miejsc, gdzie mogą otrzymać profesjonalną pomoc.
• Kształtowanie pozytywnych relacji interpersonalnych i dbanie o przyjazny klimat zarówno w klasie, jak i całej szkole przez zredukowanie czynników ryzyka PUI, takich jak stres szkolny, negatywny stosunek do szkoły czy przemoc rówieśnicza.
• Prowadzenie działań profilaktycznych z zakresu zapobiegania przemocy rówieśniczej i wprowadzanie procedur reagowania na jej przejawy.
• Rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychospołecznych uczniów, takich jak podejmowanie decyzji, radzenia sobie ze stresem oraz korzystanie ze wsparcia społecznego.
• Promowanie w szkole zdrowia psychicznego przez modelowanie zachowań i postaw prozdrowotnych.
• Wzmacnianie jakości relacji między uczniami a nauczycielami oraz promowanie pozytywnych wzorców relacji między uczniami a ich rodzicami.
• Tworzenie warunków do rozwijania zainteresowań uczniów oraz rozszerzanie oferty zajęć pozalekcyjnych, aby zapewnić uczniom alternatywną i atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego.
• Ustalenie jasnych zasad korzystania z urządzeń cyfrowych przez uczniów na terenie szkoły, w tym dotyczących korzystania z urządzeń mobilnych na lekcjach i przerwach.
Autorkami raportu z badań są: Katarzyna Makaruk, Joanna Włodarczyk, Patrycja Skoneczna
Konsultacje i rekomendacje:
Dr hab. Jacek Pyżalski, Agnieszka Nawarenko, Dr Szymon Wójcik
Raport z badań dostępny jest na stronie: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/loguj-sie-z-glowa-czyli-jak-bezpiecznie-korzystac-z-internetu
Opr. B. Żarkowska
