Kolbuszowa

W niedzielę (2 lipca) w kolbuszowskim skansenie zostało zainaugurowane największe w regionie święto związane z naszą małą ojczyzną. Otwarto III Festiwal Kultury Lasowiackiej.

 

To wielotematyczne i wielodniowe wydarzenie jest organizowane przez Województwo Podkarpackie. Dotyczy kultury ludowej Lasowiaków, czyli grupy etnograficznej żyjącej na terenach dawnej Puszczy Sandomierskiej, obecnie niemal w całości znajdujących się na terenie województwa podkarpackiego.

Podczas kilkunastu dni Festiwalu turyści poznają zwyczaje, legendy, rzemiosło, sztukę i historię regionu. Wydarzenia będą odbywać się w wielu miejscach, m.in. w Kolbuszowej, Gorzycach, Leżajsku, Tarnobrzegu, Ulanowie, Grodzisku Dolnym, Nowej Dębie, Baranowie Sandomierskim, Rudniku nad Sanem i Medyni Głogowskiej. Ich celem jest popularyzacja i promocja dziedzictwa kultury naszych przodków.

 

Odpust w skansenie

Święto kultury lasowiackiej w parku etnograficznym przebiegało pod hasłem „Odpust na Jagodną”. Zgodnie z ludowym kalendarzem 2 lipca przypada święto Matki Boskiej Jagodnej. Jest ona opiekunką matek i kobiet w stanie błogosławionym. Lasowiacy wierzyli, że przed tym świętem nie wolno było zrywać jagód. Legenda mówi, że w tym czasie brzemienna Maryja szła przez las na spotkanie ze św. Elżbietą i posilała się borówkami. Mieszkańcy puszczy nie zbierali więc tych owoców przed 2 lipca, aby nie zabrakło ich dla Bożej Rodzicielki. Przestrzeganie zwyczaju miało zapewnić matkom zdrowe i silne potomstwo.

 

Tego dnia w skansenie można było zobaczyć filmy związane z folklorem Lasowiaków i obchodami święta Matki Boskiej Jagodnej. Chętni wzięli udział w przeróżnych warsztatach. Kulinarne w dworze z Brzezin poprowadziła Danuta Olszowy i nauczyła chętnych przygotowywania m.in. zupy jagodowej czy broziaków z borówkami. Za naukę gry na skrzypcach i basowania odpowiedzialni byli Adam Dragan z Kapeli Cmolaskie Chłopoki oraz Paweł Płudowski z Kapeli z Majdanu. Maciej Warcholak z Pasieki Maciejka uczył, jak wykonuje się świece z węzy, a Lasowiaczki z Baranowa Sandomierskiego – jak wycina się tradycyjne ozdoby z papieru i bibuły. Jadwiga Kula-Romanek poprowadziła warsztaty tańców, które od wieków tańczyło się na zabawach w puszczańskich wsiach. Na terenie parku odbywały się także pokazy rzemiosł ludowych i przemysłów puszczańskich oraz tradycyjnych prac gospodarskich, np. darcia dranek, wyrobu dziegciu, ciesiołki, kowalstwa, garncarstwa, zabawkarstwa itd. Na scenie zaprezentowały się zespoły obrzędowe. W kilku miejscach Koła Gospodyń Wiejskich sprzedawały regionalne potrawy.

 

Inauguracja

Szczególnym momentem było uroczyste, oficjalne otwarcie III edycji Festiwalu przez Marszałka Województwa Podkarpackiego Pana Władysława Ortyla i Wicemarszałek Panią Ewę Draus. Zebrani przed sceną fascynaci kultury regionu wysłuchali treści listów przesłanych przez Elżbietę Witek – Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Premiera Rzeczypospolitej Mateusza Morawieckiego. Ważnym elementem wydarzenia było uhonorowanie przez Samorząd Województwa Podkarpackiego osób zasłużonych dla kultywowania tradycji lasowiackiej.

Wyróżnienia te otrzymali:

• Wiktor Szwanenfeld – najstarszy plecionkarz wyrabiający koszyki z korzenia sosny pochodzący z okolic Kolbuszowej, jeden z ostatnich mistrzów tego rzemiosła, aktywny twórca;

• Henryk Marszał – skrzypek, prymista Kapeli Ludowej „Przewrotniacy” z Przewrotnego, ostatni aktywny lasowiacki muzykant urodzony przed II wojną światową;

• Emilia Adamczyk – animatorka i długoletnia kierowniczka Zespołu Obrzędowego „Mazurzanie” z Mazurów. Zasłużona informatorka w czasie badań terenowych posługująca się gwarą lasowiacką;

• Janina Olszowy – specjalistka i propagatorka regionalnej kuchni, autorka wielu książek kucharskich promujących potrawy lasowiackie, organizatorka licznych warsztatów kulinarnych;

• Andrzej Plizga – twórca ludowy, garncarz z Medyni Głogowskiej, wytwórca tradycyjnej ceramiki użytkowej;

• Zofia Wydro – pieśniarka ludowa, gawędziarka, członkini Zespołu Ludowego „Lasowiaczki” z Baranowa Sandomierskiego;

• Elżbieta Czachor – kierowniczka Zespołu Ludowego „Górniacy” z Kolbuszowej Górnej, twórczyni ludowa specjalizująca się w malowaniu makatek i plastyce obrzędowej, gawędziarka.

Wszystkim wymienionym serdecznie dziękujemy za wielki wkład w budowanie i popularyzowanie kultury regionu!

 

To dopiero początek

Program całego III Festiwalu Kultury Lasowiackiej odbywającego się w dniach 2-30 lipca 2023 r. można znaleźć na stronie www.lasowiacki.pl. Gorąco zachęcamy do uczestnictwa w Festiwalu we wszystkich ośrodkach, w których upowszechniane jest dziedzictwo Lasowiaków.

 

***

 

Festiwal Kultury Lasowiackiej po raz pierwszy odbył się w 2021 r., wpisując się w nowe działania Samorządu Województwa Podkarpackiego związane z ochroną i popularyzacją kultury lasowiackiej jako ważnego elementu dziedzictwa i tożsamości regionu. Jego kontynuacja oparta jest na aktywności lokalnych podmiotów, które na co dzień podejmują szereg działań i inicjują przedsięwzięcia wychodzące naprzeciw potrzebie ocalenia i promowania dziedzictwa kulturowego Lasowiaków.

Fot. MKL Kolbuszowa